روشهای یادگیری و مطالعه

روش های یادگیری

«یادگیری» فرآیندی چند مرحله ای است که طی آن مفاهیمی را فرا می گیریم و این فرآیند شامل جمع آوری، طبقه بندی و تحلیل اطلاعات هر موضوع است. یادگیری، روش های مختلف دارد که برای شناخت روند یادگیری بهینه، بهتر است آن ها را بشناسیم، این روش ها عبارتند از:
روش دیداری: مطالب بیشتر از طریق مطالعه، دیدن نمودارها و اشکال در ذهن ثبت می شوند. روش شنیداری: اکثراً اطلاعات از طریق شنیدن به ذهن منتقل می شوند.
روش شهودی: اطلاعات بیشتر از طریق تجزیه و تحلیل روابط موجود بین موضوعات درسی آموخته می شوند.
روش انفرادی: مطالب بیشتر توسط خود فرد مطالعه کننده و به صورت انفرادی مطالعه می شوند.
روش جمعی: مطالب بیشتر از طریق بحث های بین گروهی آموزش داده می شوند.
روش اتفاقی: یادگیری مطالب در این روش هیچ نظم و قانونی ندارد.
روش پلکانی: مطالب در چندین مرحله و به صورت تدریجی آموزش داده می شوند. نکته جالب این که، روش یادگیری حتی از قومیت، جنسیت، سن و نحوه ی تدریس اساتید نیز تأثیر می پذیرد، برای مثال افراد ساکن در آمریکای شمالی و یا آسیای شرقی عموماً روش یادگیری دیداری دارند و در مقابل، عرب ها اغلب روش یادگیری شنیداری دارند. نکته جالب دیگر این که یادگیری پسران عمدتاً به روش دیداری و تصادفی است ولی دختران بیشتر شنیداری است، به این دلیل است که دختران بیشتر تمایل دارند مطالب درسی را از طریق شرکت در کلاس ها بیاموزند. هر یک از روش های یادگیری در شرایط خاصی کاربرد دارند و اگر داوطلب کاربرد سبک های مختلف را بداند، با استفاده درست از هر کدام، به سرعت با شرایط جدید منطبق خواهد شد. برای آزمون کارشناسی ارشد، بهترین روش های یادگیری شامل دیداری، شنیداری و انفرادی هستند. به دلیل حجم بالای مطالب و منابع درسی و فاصله زیاد بین زمان مطالعه و آزمون کارشناسی ارشد، درس خواندن باید طی چند مرحله انجام شود. لذا هر کدام از این مراحل به تنهایی کافی نبوده ولی در کنار یکدیگر فرآیند آموزشی را کامل می کنند این مراحل عبارتند از:
1- درک مطالب 2- تسلط بر مطالب
3- سنجش 4- تثبیت مطالب
5- جمع بندی و نتیجه گیری

درک مطلب

در این مرحله، باید تمام نکات هر درس را به خوبی فرا گرفت که این امر توسط دو گام دیدن و خواندن مطالب و شرکت در کلاس و شنیدن انجام می شود. همگام با مطالعه مطالب و شرکت در کلاس، باید سؤالات و تمرین های بسیاری حل و به صورت تشریحی بررسی شوند. درک مطالب بدون حل پرسش های متعدد میسر نخواهد بود. ملاک درک موفقیت آمیز دروس مختلف، رسیدن به مرز حل درست حداقل سه چهارم تمرین های هر درس می باشد. پس از موفقیت در این مرحله به تسلط بر مطالب می رسیم.

تسلط بر مطالب

حل تست های موضوعی متعدد با بررسی راه حل های تشریحی و تستی مختلف، یادگیری جزئیات کامل مطالب را عمیق تر و دقیق تر خواهد کرد. مطالعه کتاب های تستی و مباحث تستی کتاب های مختلف از عمده فعالیت های این دوره است.

سنجش

راه های مختلفی در این گام وجود دارد، شبیه سازی آزمون توسط خود داوطلب و شرکت در آزمون های آزمایشی از جمله انتخاب های داوطلب در این مرحله خواهد بود. اما بهتر است داوطلب در آزمون های آزمایشی معتبری برای رسیدن به اهداف این مرحله شرکت کند تا علاوه بر این که کیفیت آموزش خود را می سنجد، خود را در مقایسه با سایر داوطلبان هم مورد سنجش قرار دهد. با شرکت در آزمون های آزمایشی، مطالب آموخته شده به خوبی تکرار می شوند و حتی مشکلاتی که در یادگیری مطالب توسط داوطلب وجود داشته باشد ولی او از آن ها بی اطلاع بوده است، مشخص خواهند شد. سطح علمی داوطلب کاملاً ارزیابی می شود و مرحله به مرحله فرد بیشتر به شرایط آزمون عادت خواهد کرد.

تثبیت مطالب

هر داوطلبی باید برای مرور مطالبی که مطالعه کرده، برنامه خاصی داشته باشد. مطالب به روش های مختلفی میسر است. برخی افراد مرور مطالب را به صورت تصادفی انجام می دهند یعنی در مواقعی که زمان آزاد دارند، به یک باره و بدون هیچ نظم خاصی، مطالب درسی را مرور می کنند و پس از این کار آن را به دست فراموشی می سپارند، با این ذهنیت که درس را مرور کرده اند. در حالی که این روش مرور، کوچک ترین سودی برای فرد نخواهد داشت. باید برنامه مدونی با تعیین فاصله های زمانی منطقی پس از هر بار مرور یا مطالعه برای هر درس تعیین شود، استفاده از الگوی جعبه لایتنر می تواند برای تثبیت مطالب در خانه های حافظه مفید باشد. در فصل های بعدی مفصلاً در این باره صحبت می شود.

جمع بندی و نتیجه گیری

با نزدیک شدن هر چه بیشتر به زمان آزمون، جمع بندی مطالب آموزشی مختلف و مرور دوباره آن ها بسیار مفید خواهد بود. در مورد جمع بندی و گرفتن بهترین نتیجه از مطالعه دروس و دوران آماده سازی هم، در فصل های بعدی به طور کامل بحث خواهیم کرد.

مکان مطالعه

در مورد انتخاب بهترین مکان برای مطالعه می توان به نکات زیر اشاره کرد:
- آرام و بی سر و صدا باشد و عوامل مزاحم همانند رفت و آمد یا صدای تلفن و تلویزیون در آن، کم ترین حد خود را داشته باشد.
- نور کافی داشته باشد.
- هوای تازه در ان جریان داشته باشد.
- اتاق منظم باشد. آشفتگی فضای اتاق منجر به آشفتگی فکر و عدم توانایی در تمرکز کافی خواهد شد.
- سعی در انتخاب مکانی ثابت و راحت برای مطالعه داشته باشید.
البته نکات ذکر شده، کاملاً عمومی هستند و این نکته را باید به خاطر بسپاریم که همیشه این محیط ایده آل وجود نخواهد داشت. ما باید خود را برای مطالعه در محیط های پرسر و صدا و سایر اماکن عمومی همچون اتوبوس، تاکسی، مطب پزشک، میهمانی و ... هم کم کم آماده کنیم. وسواس به خرج دادن در انتخاب محیط مطالعه منجر به کاهش بازدهی خواهد شد. تحقیقات دانشمندان نشان داده است که سر و صدا در محیط، بر تمرکز حواس تأثیر زیادی ندارد و تنها تأثیر آن بر سرعت مطالعه خواهد بود و به اعتقاد آنان، هر فردی می تواند با همان کیفیتی که در محیط های آرام به فعالیت می پردازد، در محیط های پرسر و صدا هم کار کند. به خاطر بسپاریم استفاده بهینه از هر زمان و مکانی، یک هنر و تکنیک بسیار مفید است، با تمرین کردن می توان این تکنیک را فرا گرفت.

شرایط بهینه مطالعه

- همیشه تصمیم خود را برای مطالعه گرفته و بلافاصله شروع به مطالعه کنید. هیچ چیز یا کسی نباید جلوی عملی شدن این تصمیم شما را بگیرد.
- کتاب را پیش از شروع مطالعه ورق نزنید، صرفاً مطالعه را شروع کنید. ورق زدن کتاب و شاید دیدن حجم مطالب انگیزه شما را کاهش می دهد.
- اشیایی که باعث بر هم خوردن تمرکز حواس شما می شوند را از کنار خود دور کنید.
- تلویزیون، کامپیوتر، تلفن و تلفن همراه خود را از اتاق مطالعه خود خارج کنید.
-هنگامی که احساس خواب آلودگی می کنید، بر مطالعه پافشاری نکنید. در این هنگام، خوابی کوتاه برای رفع خستگی و شاداب شدن شما مفید است.
- در هنگامی که احساس گرسنگی می کنید به دلیل کاهش قند خون، بازدهی شما به شدت کاهش پیدا می کند. همیشه در کنار خود تنقلات و آجیل مانند بادام، پسته، گردو و کشمش داشته باشید و با احساس گرسنگی از آن ها استفاده کنید (دقت کنید مطالعه ی تفریحی هم با خوردن آجیل و تخمه جدی نخواهد بود).
- افکار پراکنده از جمله فکر به انجام کاری یا ملاقات با کسی، خشمگین و یا ناراحت بودن، بی حوصلگی، افسردگی، اضطراب، دغدغه های فکری و غیره باعث کاهش شدید بازدهی مطالعه خواهد شد.
- وسواس نیز سرعت مطالعه را به شدت کم می کند و استرس زا خواهد بود.

گام های کلی در مطالعه مؤثر و بهینه

- گام اول: برنامه ریزی روزانه برنامه ریزی روزانه به شما کمک می کند تا در طول روز کارهای بیشتری را به پایان برسانید و روی زندگی خود کنترل بیشتری داشته باشید. بدین منظور فهرستی از کارهایی که باید انجام دهید را تهیه کنید. مهم ترین کارها را در ردیف های بالایی بنویسید و سپس زمان مشخصی را به هر کدام اختصاص دهید. به این ترتیب زمان برای شما ارزش بیشتری پیدا می کند و کارهای مهم تان به تأخیر نمی افتد.
- گام دوم: اولویت بندی کارها وقت گذاشتن برای کارهای غیرضروری، اتلاف وقت است، پس اولویت بندی را فراموش نکنید و مطمئن شوید که وقت و انرژی تان را روی کارهای مهمی صرف می کنید که برای شما اهمیت دارد. کشف کنید کجاها وقت تان به هدر می رود. خیلی از ما اوقاتی را که می توانیم از آن ها به طور سودمندی استفاده کنیم، به راحتی از دست می دهیم. با اولویت بندی کارها، از دست دادن زمان تقریباً غیرممکن می شود.
- گام سوم: افزایش تمرکز به یاد داشته باشید که تمرکز بر مدیریت زمان وقت شما را بیشتر نمی کند، بلکه عادت هایتان را تغییر می دهد. در ابتدا بهتر است میزان زمان های تلف شده خود را کاهش دهید و تمرکزتان را بالا ببرید، به طور مثال به خودتان بگویید وقتی مشغول انجام فلان کار مهم هستم، سراغ تلفن، اینترنت یا کارهای دیگری نمی روم تا کارم تمام شود.
- گام چهارم: مشارکت با دیگران برای این که زمان را به طور مؤثری مدیریت کنید، باید اطرافیان را هم در انجام امور شرکت دهید و برخی مسئولیت ها را بر عهده دیگران بگذارید. یک ضرب المثل قدیمی می گوید که با یک دست نمی توان چند هندوانه را بلند کرد، پس خودتان یک تنه به میدان نروید. به فهرست کارهایی که باید انجام دهید نگاهی بیندازید و از اطرافیان بر اساس قابلیت هایشان کمک بگیرید.
- گام پنجم: زندگی سالم به اندازه کافی بخوابید، رژیم غذایی سالمی داشته باشید و مرتب ورزش کنید. داشتن یک زندگی سالم، تمرکز شما را افزایش می دهد و مسیرهای موفقیت بیشتری را برایتان هموار می کند. وقتی سالم باشید کارآیی شما بیشتر می شود و در نتیجه طی زمان کوتاهی، کارهای بیشتری را به پایان می رسانید.
- گام ششم: استراحت کافی گاهی اوقات مشغله زیاد و کار بیش از حد، شما را خسته و فرسوده می کند و سعی و تلاشتان برای زمان بندی ناکام می ماند. پس هر وقت لازم بود دست از کار بکشید و به خودتان استراحت بدهید. کمی قدم بزنید و حرکات کششی انجام دهید. اگر کارمند هستید چند روز به مرخصی بروید تا انرژی شما دوباره احیا شود و فعالیت های روزانه تان را با انرژی بیشتری از سر بگیرید. اگر در حال درس خواندن هستید ولی خسته شده اید هم، استراحتی کوتاه مدت برای رفع خستگی می تواند بسیار مفید باشد.
- گام هفتم: ثبت فعالیت های یک روز یک دفترچه شبیه دفترچه خاطرات روزانه داشته باشید و برای چند روز، هر کاری که انجام می دهید را یادداشت کنید تا ببینید وقت شما چه طور می گذرد. درباره خودتان صادقانه قضاوت کنید و به دنبال زمان هایی باشید که می توانید از آن ها عاقلانه تر استفاده کنید.
- گام هشتم: منتظر نمانید برای خیلی از ما پیش آمده که ساعت ها پشت در اتاق انتظار پزشکان معطل شده ایم یا برای یک قرار ملاقات ساده ساعت ها انتظار کشیده ایم. غیرممکن است که از این انتظارها خلاص شویم ولی نیاز نیست که یک گوشه بنشینیم و با انگشتان دستمان بازی کنیم. بهتر است چنین شرایطی را از قبل پیش بینی کنیم و یک کتاب کوچک یا دفاتر یادداشت مان را همراه خودمان داشته باشیم.
- گام نهم: گاهی بگویید: نه! کارهای غیرضروری و اضافی را قبول نکنید. اگر فردی از شما کاری خواسته که برنامه زمانی تان را کاملاً بر هم می ریزد، مؤدبانه عذرخواهی کنید و به سادگی نه بگویید.
- گام دهم: تقسیم کارهای بزرگ کارهای بزرگ را قسمت بندی کنید. برای انجام هر بخشی از کار، زمان خاصی را در نظر بگیرید و کارهای بزرگ و وقت گیر را یک جا انجام ندهید. به این شکل کارایی شما بیشتر می شود.